Πόλεμος πατήρ πάντων
Ο πόλεμος είναι πατέρας όλων και βασιλιάς όλων · άλλους τους
κάνει θεούς και άλλους ανθρώπους, άλλους τους κάνει δούλους
κι άλλους ελεύθερους. (Diels, fr. 53)
Ενότητα και συνύπαρξη αντιθέτων
Ο ανήφορος και ο κατήφορος είναι ένας δρόμος (Diels, fr. 60)
Η θάλασσα είναι πολύ καθαρό και πολύ βρόμικο νερό· για τα
ψάρια είναι πόσιμο και σωτηρία, για τους ανθρώπους είναι μη
πόσιμο και ολέθριο. (Diels, fr. 61)
Τα γουρούνια χαίρονται με το βόρβορο περισσότερο παρά με
το καθαρό νερό. (Diels, fr. 13)
Οι γάιδαροι θα προτιμούσαν τά άχυρα και όχι το χρυσάφι. (Diels,
fr. 9)
Η κρυφή αρμονία είναι ανώτερη από τη φανερή. (Diels, fr.
54)
Κριτική παραδοσιακής θρησκείας
[Όσοι έχουν κάνει φόνο] καθαρίζονται με άλλο αίμα, σαν να
είχε μπει κάποιος σε λάσπη κι ύστερα να ξεπλενόταν με λάσπη·
αν κάποιος τον έβλεπε να συμπεριφέρεται με αυτόν τον τρόπο
θα τον περνούσε για τρελό. Και προσεύχονται μπροστά στα αγάλματα,
κι είναι σαν σαν να μιλούσε κανείς με πέτρες, χωρίς να γνωρίζει
τι είναι οι θεοί και οι ήρωες. (Diels, fr. 5) [Εδώ ο Ηράκλειτος
αναφέρεται στην τελετουργία της κάθαρσης:όποιος είχε κάνει
φόνο, έπρεπε να καθαρθεί, πλένοντας τα χέρια του με αίμα χοίρου,
που είχε προηγουμένως θυσιασθεί.]
Θεός για τον άνθρωπο είναι το ήθος του [=ο χαρακτήρας του].
(Diels, fr. 119)
|