Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας στις 8 Μαρτίου ήρθε για άλλη μία χρονιά να μας θυμίσει τους αγώνες που δίνουν καθημερινά οι γυναίκες για την κατάκτηση ίσων δικαιωμάτων και ευκαιριών στην ζωή, στην εργασία, στην εκπαίδευση. Μπορεί να διακηρύσσεται η ισότητα των δυο φύλων σε όλους τους τομείς, στην ουσία όμως σε περισσότερες από 45 χώρες, λιγότερο από το 1 στα 4 κορίτσια εγγράφονται στις ανώτατες βαθμίδες εκπαίδευσης ενώ περισσότερα είναι εκείνα που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν το σχολείο, σύμφωνα με την Unicef. Ποια ήταν όμως τα κορίτσια εκείνα που πριν από κάποια χρόνια τόλμησαν να φοιτήσουν στο Πανεπιστήμιο, αδιαφορώντας για τις τότε προκαταλήψεις;

Με το σύνθημα «Σκούπα και φαράσι, στην κουζίνα στην κουζίνα» έγινε δεκτή η πρώτη φοιτήτρια στο Πανεπιστήμιο στα τέλη του προηγούμενου αιώνα, σύνθημα που φανέρωνε ότι οι άνδρες θεωρούσαν ότι το μέλλον της γυναίκας είναι μόνο η κουζίνα και τα οικιακά. Δυστυχώς και σήμερα ,σε αρκετές χώρες, οι αντιλήψεις αυτές έχουν διαφοροποιηθεί ελάχιστα, αφού σύμφωνα με έρευνες τα περισσότερα κορίτσια εγκαταλείπουν το σχολείο ή μένουν αναλφάβητα.

Ο αγώνας που δίνεται καθημερινά μέσα από γυναικεία κινήματα και η βοήθεια τοπικών μη κυβερνητικών Οργανισμών σε συνεργασία με τις εθνικές κυβερνήσεις έχουν συμβάλλει σε σημαντικό βαθμό στην αναβάθμιση της θέσης των γυναικών και στην εξάλειψη κάθε μορφής διακρίσεων εις βάρος τους, ενώ δεν είναι λίγοι εκείνοι που κατηγορούν τις φεμινίστριες ότι με την προκλητική συμπεριφορά τους, έχουν χάσει τη θηλυκότητα τους.

Παρόλα αυτά, αδιαμφισβήτητο παραμένει το γεγονός ότι μέσα από το φεμινιστικό κίνημα, οι γυναίκες συνειδητοποίησαν ότι δεν είναι πια «το αδύναμο φύλο», κατάλαβαν ότι ο προορισμός τους δεν είναι μόνο ο γάμος και τα παιδιά και αποφάσισαν να διεκδικήσουν τα δικαιώματα τους μέσα από την ενεργό συμμετοχή τους στην πολιτική και κοινωνική ζωή.

Το πρώτο φεμινιστικό κίνημα εμφανίστηκε στην Ελλάδα γύρω στο 1860 με κύριο αίτημα το δικαίωμα συμμετοχής της γυναίκας στην ανώτερη εκπαίδευση, με εκφραστές την Καλλιρόη Παρρέν και την Καλλιόπη Κεχαγιά. Η γυναικεία εκπαίδευση ήταν εκείνη που άνοιξε το δρόμο στην γυναικεία εργασία, αφού άρχισαν να δημιουργούνται γυναικεία διδασκαλεία και οι ελληνίδες δασκάλες πήραν την πρωτοβουλία να μάθουν οι ελληνίδες τη γραφή και την ανάγνωση, διεκδικώντας και μια θέση στο Πανεπιστήμιο.

Από το 1886, όλο και περισσότερες Ελληνίδες ζητούν να φοιτήσουν στο Πανεπιστήμιο, γεγονός που προκαλεί αντιδράσεις. Την πρώτη Ελληνίδα φοιτήτρια Αγγελική Παναγιωτάτου, φοιτητές και καθηγητές την υποδέχτηκαν με τη ρυθμική κραυγή: «Σκούπα και φαράσι!.. Στην κουζίνα, στην κουζίνα!..».Οι αντιλήψεις κατά της γυναικείας εκπαίδευσης οδήγησαν και σε ακραίες εκδηλώσεις, σύμφωνα με μαρτυρίες εκείνης της εποχής. Για παράδειγμα, η δεκαοχτάχρονη Ελένη Παντελίδου, δεν δίστασε να οδηγηθεί στην αυτοκτονία, γιατί το Πανεπιστήμιο Αθηνών δεν της επέτρεψε την εγγραφή της στην Ιατρική Σχολή. Σε σημείωμα της έγραφε:

«Αυτοκτονώ, διαμαρτυρόμενη δια την αδικίαν. Ο θάνατος μου ας ακουστεί ως κραυγή εις εκείνους οίτινες θεωρούν τη γυναίκα ως μεσαιωνικήν δούλην». Επίσης, μια φοιτήτρια της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών έδειρε τον καθηγητή της Γρηγόρη Βερναρδάκη στην Πλατεία Συντάγματος, επειδή διαρκώς την απέρριπτε στις εξετάσεις, έχοντας τη δεδηλωμένη γνώμη ότι οι γυναίκες δεν πρέπει να γίνονται επιστήμονες.

Η ανισότητα ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες φαίνεται και από την αντίληψη που είχαν εκπρόσωποι του αντίθετου φύλου ότι οι γυναίκες μάθαιναν γράμματα μόνο και μόνο για να μπορούν να στέλνουν ερωτικές επιστολές.

Η Ελένη Μπουκουβάλα, αναφέρει ότι η σύσταση Σχολής Θηλέων σ΄ ένα χωριό που πήγε να διδάξει ως δασκάλα, θεωρήθηκε από τους κατοίκους ως προσβολή θανάσιμη κατά της ηθικής του χωριού και ζήτησαν από το Υπουργείο Παιδείας την απομάκρυνση της.

Η «Εφημερίς των Κυριών», η πρώτη γυναικεία εφημερίδα στην Ελλάδα (με εκδότρια την Καλλιρόη Παρρέν), έπαιξε σημαντικό ρόλο στην αφύπνιση των γυναικών της εποχής εκείνης. Οι δασκάλες που αποφοιτούν από το Διδασκαλείο του Αρσακείου διασκορπίζονται σε όλη την ελληνική επικράτεια και αρχίζουν να μεταδίδουν τις γνώσεις τους στα κορίτσια. Παράλληλα, δημιουργούνται εργαστήρια απόρων γυναικών και σχολεία κυριακάτικα για εργάτριες αναλφάβητες.

Αυτά είναι μερικά ενδεικτικά παραδείγματα των διακρίσεων που αντιμετώπισαν οι πρώτες Ελληνίδες φοιτήτριες στην προσπάθεια διεκδίκησης των δικαιωμάτων τους στη μόρφωση. Τι γίνεται, όμως στη σημερινή εποχή, τον 21ο αιώνα;

Δυστυχώς, οι πατριαρχικές αντιλήψεις του περασμένου αιώνα επικρατούν ακόμα και σήμερα σε περισσότερες από 45 χώρες, αφού σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Εθνικής Επιτροπής Unicef, σχεδόν τα δύο τρίτα από τα σχεδόν 120 εκατομμύρια παιδιά που δεν πηγαίνουν σχολείο είναι κορίτσια. Στις κοινωνίες αυτές, οι γυναίκες, συχνά αμέσως μόλις φθάνουν στην εφηβεία, δεν έχουν κανένα άλλο προορισμό παρά το γάμο και τη μητρότητα. Αξίζει να σημειωθεί ότι αρκετά κορίτσια αναγκάζονται να εγκαταλείψουν το σχολείο, για να δουλέψουν και να φροντίσουν τις οικογένειες τους.

Η 8η Μαρτίου, λοιπόν, δεν θα πρέπει να είναι μόνο μια μέρα γιορτής και εκδηλώσεων όπου μοιράζονται στις γυναίκες κόκκινα τριαντάφυλλα, αλλά και αφορμή κινητοποίησης ώστε να εξαλείψουν αυτά τα φαινόμενα. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει και σε δήλωσή της η πρώην Γενική Γραμματέας Ισότητας, κ. Έφη Μπέκου: «Η μέρα αυτή δεν προσφέρεται για απολογισμούς, αλλά για την οριοθέτηση νέων επιδιώξεων για την κατάκτηση της Ισότητας».