Έβανς: Ο Σερ Άρθουρ Έβανς ήταν
άγγλος αρχαιολόγος. Με δικά του χρήματα άρχισε τις έρευνες στην
περιοχή της Κνωσού γύρω στα 1900 και τις συνέχισε μέχρι το 1933.
Έφερε σε φως τα ερείπια της Κνωσού που καταλάμβαναν έκταση 20
στρεμμάτων και έκανε γνωστό το μινωικό πολιτισμό σε όλο τον κόσμο.
Πολλά από τα τμήματα του ανακτόρου που ανακάλυψε τα αναστήλωσε.
Στόχος του ήταν να στερεώσει τα κτίσματα, για να τα διατηρήσει,
αλλά και να έχει αποθήκες για τη συγκέντρωση των ευρημάτων της
ανασκαφής. Οι ανασκαφές συνεχίστηκαν αργότερα και από άλλους αρχαιολόγους.
Το μεγαλύτερο μέρος των ευρημάτων βρίσκεται σήμερα στο μουσείο
Ηρακλείου.
Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο:
Το μεγαλύτερο μουσείο της Ελλάδας. Βρίσκεται στο κέντρο της Αθήνας,
στην οδό 28ης Οκτωβρίου (Πατησίων), κοντά στο Πολυτεχνείο. Χτίστηκε
το 1885.
Ειδώλια: Μικρά αγάλματα από
μάρμαρο, πέτρα, πηλό ή μέταλλο. Τα περισσότερα κυκλαδικά ειδώλια
είναι γυναικεία. Ποια ήταν ακριβώς η σημασία των ειδωλίων αυτών
ίσως να μη το μάθουμε ποτέ με σιγουριά. Μπορεί να ήταν μικρά είδωλα
θεού, παιδικά παιχνίδια, φυλαχτά ή και αντικείμενα της καθημερινής
ζωής. Έχουν βρεθεί σε τάφους μαζί με άλλα αντικείμενα που συνόδευαν
το νεκρό στο μακρινό ταξίδι του, όπως όπλα, κοσμήματα, αγγεία
κ.ά. Οι Κυκλαδίτες πίστευαν ότι μετά το θάνατο η ζωή συνεχιζόταν
σε ένα διαφορετικό κόσμο.
Εκβάτανα: Πόλη της Μηδίας, η
τρίτη σε μέγεθος πόλη των Περσών και τόπος θερινής διαμονής των
Μεγάλων βασιλέων. Ο Μ. Αλέξανδρος πέρασε δύο φορές από την πόλη.
Την πρώτη, όταν καταδίωκε το Δαρείο, ο οποίος και εγκατέλειψε
την πόλη, με αποτέλεσμα να αφήσει στο μακεδόνα βασιλιά τεράστιους
θησαυρούς. Τη δεύτερη, όταν επέστρεφε πια από την κοπιαστική εκστρατεία
του. Εδώ πέθανε και ο φίλος του ο Ηφαιστίωνας, γεγονός που τον
λύπησε αφάνταστα.
Εκεχειρία: Ονομάζεται η προσωρινή
κατάπαυση των εχθροπραξιών, μετά από συμφωνία, ιδίως κατά τη διάρκεια
των Ολυμπιακών ή άλλων μεγάλων πανελλήνιων αγώνων. Η εκεχειρία
άρχιζε με την κήρυξη των αγώνων, ώστε να μπορούν οι αθλητές και
οι θεατές να πάνε ακίνδυνα στους τόπους που γίνονταν οι αγώνες.
Όποιος παραβίαζε την εκεχειρία, μετά την κήρυξή της από τους ιερούς
κήρυκες, δικαζόταν μπροστά στο ναό του Δία, και είτε τον έκαναν
δούλο είτε τον καταδίκαζαν σε μεγάλο χρηματικό πρόστιμο. Λένε
ότι ο θεσμός αυτός ίσχυσε από την εποχή του Λυκούργου.
Έλγιν: Ο Έλγιν Τόμας Μπρους
ήταν άγγλος διπλωμάτης και συλλέκτης έργων τέχνης. Το 1799 διορίστηκε
πρέσβης στην Κωνσταντινούπολη και δυο χρόνια μετά κατόρθωσε να
πείσει το σουλτάνο να του επιτρέψει να αφαιρέσει από την Ακρόπολη
της Αθήνας όσα γλυπτά ήθελε. Έτσι άρχισε να λεηλατεί συστηματικά,
κυρίως τον Παρθενώνα και το Ερεχθείο. Σύμφωνα με τις πηγές πήρε
συνολικά 253 γλυπτά έργα, πολλά αγγεία, ηλιακά ρολόγια, κτερίσματα
τάφων κ.ά. Μόνο από τον Παρθενώνα πήρε 96 γλυπτά.
Έμβλημα: Κάθε σχέδιο ή παράσταση
που χρησιμοποιείται συμβολικά, από πρόσωπα, οικογένειες ή ακόμα
και κράτη, ώστε να αναγνωρίζεται η δύναμη και η εξουσία τους από
τους ανθρώπους. Για παράδειγμα, το έμβλημα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας
ήταν ο δικέφαλος αετός.
Επαμεινώνδας: Θηβαίος στρατηγός.
Η πολεμική τακτική της «λοξής φάλαγγας», που πρώτος εφάρμοσε,
τον βοήθησε να νικήσει τους Σπαρτιάτες στα Λεύκτρα και, για ένα
τουλάχιστον διάστημα, να κάνει την πόλη του πρώτη δύναμη στον
ελλαδικό χώρο. Στη μάχη της Μαντίνειας (362 π.Χ.), στην οποία
συγκρούστηκε με τους Σπαρτιάτες κυρίως και τους Αθηναίους, εφάρμοσε
πάλι τη «λοξή φάλαγγα», αλλά δεν ολοκλήρωσε τη νίκη του, γιατί
ο ίδιος σκοτώθηκε.
Ερμής: Ο Ερμής ήταν ο αγγελιοφόρος
των θεών. Ήταν ακόμα κήρυκάς τους και συνόδευε τις ψυχές των ανθρώπων
στον Άδη. Πατέρας του ήταν ο Δίας και μητέρα του η Μαία, κόρη
του Άτλαντα. Γεννήθηκε σε ένα σπήλαιο στην Αρκαδία. Αμέσως μετά
σηκώθηκε από την κούνια του, σκότωσε μια χελώνα και με το καβούκι
της κατασκεύασε την πρώτη λύρα στον κόσμο. Λίγο μετά έκλεψε 50
βόδια από τον αδελφό του Απόλλωνα. Ο Δίας αποφάσισε να τον τιμωρήσει
αλλά η ήχοι της λύρας του τον μάγεψαν και έτσι ο Ερμής γλίτωσε
από το θυμό του.
Ερύθεια: Ήταν κόρη του βασιλιά
Γηρυόνη. Με τον Άρη έκανε τον Ευρυτίωνα, ο οποίος φύλαγε τα περίφημα
κοπάδια του βασιλιά. Το όνομά της πήρε και το νησί του ωκεανού
που κατοικούσε ο Γηρυόνης. Αυτό βρισκόταν στον Ωκεανό, κοντά στα
Γάδειρα, πέρα από το Γιβραλτάρ.
Ερύμανθος: Βουνό στα σύνορα
των νομών Αχαΐας και Ηλείας. Είναι το τέταρτο σε ύψος βουνό της
Πελοποννήσου με 2.224 μέτρα ύψος. Σύμφωνα με τη μυθολογία, εκεί
κατοικούσε ο θεός Πάνας και η θεά Άρτεμις. Καλύπτεται από πυκνά
δάση με πεύκα, στα χαμηλά, και με έλατα, στα ψηλότερα. Από αυτόν
πηγάζει και ο ποταμός Πηνειός.
Εσπερίδες: Κόρες της Νύχτας
και του Άτλαντα ή, κατά το Διόδωρο, κόρες της Εσπερίας και του
Άτλαντα. Έργο τους ήταν να φυλάνε το δέντρο με τα χρυσά μήλα,
που ήταν δώρο της Γαίας στο γάμο του Δία με την Ήρα. Έχουν διασωθεί
μερικά ονόματά τους, όπως Αίγλη, Αρέθουσα, Εσπερία κ.ά.
Εστία: Στην αρχαιότητα ήταν
τζάκι και βωμός, γύρω από τον οποίο τοποθετούσαν τα αγάλματα των
θεών που προστάτευαν την οικογένεια. Στη μυθολογία ήταν θεά που
συμβόλιζε την οικογενειακή αγάπη και προστάτευε το σπίτι, την
οικογένεια.
Εύξεινος Πόντος: Λέγεται και
Μαύρη θάλασσα. Οι αρχαίοι Έλληνες τον ονόμαζαν Άξεινο Πόντο, δηλαδή
αφιλόξενη θάλασσα, γιατί είχε πολλές τρικυμίες. Επικράτησε όμως
να ονομάζεται Εύξεινος Πόντος, δηλαδή φιλόξενη θάλασσα. Σύμφωνα
με τη μυθολογία, ο Ιάσονας με τους συντρόφους του τον διέσχισαν
αναζητώντας το χρυσόμαλλο δέρας. Έχει έκταση 420.300 τετραγωνικά
χιλιόμετρα και σε μερικά σημεία το βάθος του φτάνει τα 2.210 μέτρα.
Συνδέεται με τη Μεσόγειο μέσω του Βοσπόρου, των Δαρδανελίων και
του Αιγαίου πελάγους.
Ευρυσθέας: Ήταν βασιλιάς των
Μυκηνών, εγγονός του οικιστή της πόλης Περσέα. Τον προστάτευε
η θεά Ήρα. Αυτή του έδωσε την εντολή να αναθέσει στον Ηρακλή τους
γνωστούς άθλους, για να τον εξοντώσει. Σκοτώθηκε σε έναν πόλεμο
κατά των Αθηναίων.
Ευρυτίωνας: Γεννήθηκε από την
κόρη του Γηρυόνη Ευρύθεια και το θεό Άρη. Ήταν βοσκός των βοδιών
του Γηρυόνη. Τον σκότωσε ο Ηρακλής, όταν άρπαξε τα βόδια του βασιλιά,
στο γνωστό άθλο του.
Ευρώπη: Ήταν κόρη του Αγήνορα
και αδελφή του Κάδμου. Η ομορφιά της έκανε το Δία να την ερωτευτεί.
Έτσι, ένα πρωί, όταν η Ευρώπη έπαιζε στην ακροθαλασσιά με τις
φίλες της, παρουσιάστηκε μεταμορφωμένος σε έναν πανέμορφο ταύρο.
Η Ευρώπη παίζοντας κάθισε στην πλάτη του, και αυτός ρίχτηκε στη
θάλασσα και την πήρε μαζί του. Αν και αυτή έκλαιγε και φώναζε
να την αφήσει, την πήγε προς τα δυτικά στην περιοχή που ονομάστηκε
Ευρώπη. Η όμορφη Ελληνίδα μετέφερε τον ελληνικό πολιτισμό στους
κατοίκους της περιοχής αυτής, που ήταν εντελώς απολίτιστοι. Έτσι
ξεκίνησε ο ευρωπαϊκός πολιτισμός.
Έφεσος: Μια από τις σπουδαιότερες
αρχαίες ελληνικές πόλεις στα παράλια της Μ. Ασίας. Ιδρύθηκε από
τους Μυκηναίους και ήταν αποικία τους. Αργότερα εγκαταστάθηκαν
σ’ αυτήν Ίωνες άποικοι. Περίφημος ήταν στην πόλη αυτή ο ναός της
Άρτεμης, ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου.